EEN LEVEN IN DE KUNST
Albert Niemeyer (Breda, 10 april 1951) raakt op jonge leeftijd gefascineerd door het werk van kunstenaars als Van Gogh, Dali, Appel en met name Picasso en Chagall. “De vrijheid die zij namen om het leven in al haar facetten op zo’n eigenzinnige manier in hun werk vorm te geven, veranderde mijn leven voorgoed”, vertelde hij daarover. Tekenen deed Niemeyer van jongsafaan. Na voltooiing van zijn opleiding aan de grafische school in Eindhoven, de stad waar het gezin Niemeyer in 1956 naartoe verhuist, werkt hij gedurende een aantal jaren in verschillende dierentuinen. Hij verzorgt de dieren niet alleen, hij observeert en schildert ze in alle oprechtheid. Aanvankelijk met fotografische precisie. Langzamerhand ging hij vrijer werken, in een trant die associaties oproept met het werk van sommige Cobra-schilders.
Daadkracht
In 1972 trouwt de kunstenaar met Ingrid de Kruyff. Samen beheren ze Dierentehuis ‘De Hazenberg’ in Amerongen. Van eind 1974 tot 1980 werkt Niemeyer als reclametekenaar en -ontwerper en specialiseert zich in de airbrushtechniek ten behoeve van lichtreclames. In 1978 verhuist het echtpaar van Waalre naar het Brabantse Ommel, waar Niemeyer gaat werken en wonen in een voormalig kerkje. Het is in die periode dat hij zich steeds meer toelegt op zijn kunstenaarschap, naast het geven van les in tekenen aan kinderen en volwassenen. Van kunstenaarregelingen heeft Niemeyer nooit gebruik willen maken en daardoor ook nooit concessies gedaan aan zijn creativiteit. “Het demotiveert je daadkracht. Ik had een duidelijk doel voor ogen en heb daarnaar toegewerkt”, vertelt hij over die tijd. De doorbraak komt met de uitnodiging van de Eindhovense galerie, Willy Schoots, om te exposeren en van Reflex Modern Art Gallery in Amsterdam. Die exposities markeren de start van Niemeyers kunstenaarsschap. Niet alleen in Nederland, ook in Europa en in Amerika is er vraag naar zijn werk.
‘Vergulde Tranen’ (1993)
La tripulación de Medus, puesto en escena (1999)
Levenslied (1993)
Figura de Danza de la Familia (2006)
Ontwikkeling
Het is ook de start van een periode waarin verschillende thematische kenmerken in zijn kunst terugkeren. Uiteraard de dierenwereld, maar de verre reizen die hij maakt met Ingrid, beïnvloeden zijn werk diepgaand. “In Kenia beleefde ik de aarde opnieuw, in Egypte werd ik ontvoerd door de gestructureerde chaos en in New York door het goud.” Tot eind jaren tachtig schildert hij met acrylverf op zeer grote formaten papier, ingelijst in door hemzelf ontworpen perspex lijsten. Begin jaren negentig gaat hij vooral werken op doek. De verf brengt hij niet alleen met kwasten aan maar ook met zijn handen of direct uit de flacon. Een reis naar Zuid Afrika heeft grote invloed op zijn kijk op het ‘mens zijn’. “Blank en zwart in Zuid Afrika is pijnlijk karikaturaal.” (‘A white farmer in South Africa’ uit 1991). Ondertussen explodeert de vraag naar zijn werk. De belangstelling is zo groot dat hij er amper aan kan voldoen. Niemeyer: “De grote vraag ging ten koste van mijn creativiteit. Mijn werk roept nieuwe dingen op en ik wil me blijven ontwikkelen. Niet blijven steken in een bepaalde vorm, een bepaalde manier.” Op zoek naar hernieuwde vrijheid begint hij zijn kijk op de wereld te vatten in beelden en objecten. Er verschijnt een expositie met thematisch werk onder de noemer ’Levenslied’. In de jaren negentig komen verleden en heden meer naar de oppervlakte in thema’s als ‘Vergulde Tranen’ (1993) en ‘Het vlot van Medusa’ (1999).
Zorginstellingen
Het is in die periode dat hij via een opdracht een kijkje neemt op een gesloten afdeling met dementerende mensen. “Ik kreeg de gelegenheid me tussen deze mensen te begeven, ze te observeren, met ze te werken en het resultaat te verwerken in een grote wandschildering.” Over dit project werd door Alzheimer Nederland een film en een boek uitgegeven: ‘Was getekend dementie…’ en lanceert een periode waarin Niemeyer in Nederland in zorginstellingen toegepaste kunst ontwikkelt in de vorm van muur- en plafondschilderingen, beelden en sculpturen. Inmiddels kwam er ook vraag vanuit België en Frankrijk. Het creatief werken met geestelijk beperkten en de opzienbarende positieve effecten die dat op hen heeft, krijgt zelfs een professionele inslag. Hij gaat colleges geven als gastdocent op verschillende Brabantse Hogescholen.
Nieuwe periode
Gesterkt door zijn ervaringen in de zorg begint hij zich verder te verdiepen in het ‘mens zijn’, dat zijn weerslag vindt in een nieuwe artistieke periode. Niemeyer’s stijl is momenteel herkenbaarder en meer eigen dan ooit. Indringend. Expressief. Veel lijnen, vormen en gedaantes bij elkaar. Figuren, mensen, dieren, soms aangevuld met objecten. “De tijd waarin wij leven vind ik hard en cru. In mijn werk wil ik genegenheid laten voelen en vooral ook laten zien.” Ook het materiaal waar hij mee werkt is aangepast. “Ik werk met acrylverf op paneel en maak gebruik van gemende technieken en verschillende materialen, het zogenoemde mixed media.” Sinds midden jaren negentig maken ook de in Parijs aangekochte antieke lijsten waarin zijn werk is gevat een essentieel onderdeel daarvan uit. In 1997 verhuist Niemeyer naar zijn karakteristieke woonhuis annex atelier in Helmond.
Collecties
Van 2003 tot medio 2010 werkt Niemeyer samen met Etienne Gallery in Oisterwijk en exposeert daar verschillende keren. In 2007 vond er een grote tentoonstelling plaats van zijn werk. Van daaruit groeide hij naar zijn meest recente thema ‘Revolutionaire Persoonlijkheden’, waar hij door hem bewonderde schrijvers als Oscar Wilde, André Gide, Virginia Woolf en Vladimir Majakovski op geheel eigen wijze portretteert. Door de jaren vonden de creaties van Niemeyer hun weg naar particulieren alsook instellingen en bedrijfscollecties. Vooral de familieportretten die hij in opdracht realiseert vormen hierbinnen een bijzonder aspect. Dit zijn geen clichématige familieportretten in de klassieke zin des woords; persoonlijkheidskenmerken worden juist op een abstracte manier verwerkt. “Ook bij werk in opdracht koester ik mijn artistieke vrijheid.” Het typeert Niemeyer als kunstenaar; eigenzinnig, oprecht, onderzoekend en altijd in ontwikkeling.
Tekst: Jens de Jongh
‘Mijn liefde voor Picasso’ (1987)
‘Voorspel’ (1988)
Jongen van Porselein Mythen & Riten Afrikaanse Nacht (1993)
‘A white farmer in South Africa’ (1991)
Angry Baboon (1991)
Africa (1987)
Tom Cat in Heat (1990)