Page 91 - the art of living 2010-2

Matisse tot Malevich. Pioniers van de
moderne kunst uit de Hermitage

Voor deze tentoonstelling zijn circa 75 schilderijen geselec-
teerd uit de Hermitage St.-Petersburg, die een van de mooi-
ste collecties Franse schilderkunst ter wereld uit het begin
van de twintigste eeuw herbergt. Behalve de wereldberoem-
de Franse meesters zullen ook even beroemde Russische
tijdgenoten als Malevich en Kandinsky vertegenwoordigd
zijn. Deze kunstenaars gelden met elkaar als de pioniers van
het modernisme. Bijna alle getoonde werken behoren tot de
vaste presentatie in de Hermitage St.-Petersburg. De meeste
komen oorspronkelijk uit de Moskouse verzamelingen van
Morozov en Sjtsjoekin. Het is voor het eerst dat deze om-
vangrijke collectie avant-garde meesterwerken in Nederland
getoond wordt. In de tentoonstelling krijgt het ontstaan
van de moderne kunst als kunsthistorisch verschijnsel
aandacht, maar vooral ook de bezieling van de kunstenaars
zelf, toen zij aan het begin van de vorige eeuw een revolutie
in de kunst ontketenden, een cruciaal moment in de
kunstgeschiedenis.
Dramatische tegenstelling
Volgens Michail Piotrovsky, directeur van het Staatsmuseum
Hermitage St.-Petersburg, behoren de werken van Matisse
en Picasso op de tentoonstelling tot de beste ter wereld. Ze
zijn ongeveer in dezelfde periode ontstaan en zo krijgt de
tegenstelling tussen de twee belangrijkste kunstenaars van de

twintigste eeuw meer dramatiek. Matisse staat voor het zoe-
ken naar ‘levensvreugde’, het scheppen van schoonheid die
vrolijk maakt. Picasso daarentegen voor tragische spanning,
voor het gruwen bij de verschrikkingen van het leven, voor
lijden. Twee hoofdlijnen in de kunst. Ze worden mede ge-
voed door de rijke tradities van het Oosten en Afrika. In
deze schilderijen is het contrast het duidelijkst zichtbaar. De
Matisses van de Hermitage vertonen invloeden van Perzi-
sche miniaturen, de Picasso’s van afgodsbeelden uit tropisch
Afrika. De kring van vrienden en navolgers die rondom deze
twee genieën zwermde, bracht de muzikale mystiek van
Kandinsky en de wiskundige gruwelen van Malevich voort.
Ook deze twee uiterst belangrijke en zeer verschillende grote
meesters zijn naast elkaar geplaatst. Ze voorspellen de hele
verdere ontwikkeling van de kunst in de twintigste eeuw.
Avant-gardisten
Kunstenaars als Matisse, Picasso, Derain, De Vlaminck en
Van Dongen waren op zoek naar vernieuwing, naar bevrij-
ding van de natuur en van de academische tradities in
de schilderkunst. Zij vormden de eerste belangrijke avant-
gardestroming van de twintigste eeuw, die in de Franse
schilderkunst rond 1900 ontstond als een reactie op het
impressionisme en pointillisme. Felle kleuren en kleurcon-
trasten, ruwe penseelvoering, vereenvoudigde vormen, en

Topstukken van Matisse, Picasso, Van Dongen, De Vlaminck, Derain en nog vele andere
tijdgenoten schitteren tot en met 17 september 2010 in Hermitage Amsterdam in de ten-
toonstelling Matisse tot Malevich. Pioniers van de moderne kunst uit de Hermitage.

Foto: Jørgen Koopmanschap

the·art·of·living 91